Cơ quan chức năng ở đâu khi bà Trương Mỹ Lan vận chuyển 4,5 tỉ USD qua biên giới?

Theo kết luận điều tra vụ án Vạn Thịnh Phát giai đoạn 2, bà Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo nhóm đối tượng thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng SCB thực hiện các giao dịch chuyển tiền qua biên giới.

Không có cơ sở phân tích, nghi ngờ

CQĐT xác định bà Trương Mỹ Lan và các đối tượng đã thực hiện 107 giao dịch chuyển tiền đi và 152 giao dịch nhận tiền từ nước ngoài. Tổng số tiền bị quy kết vận chuyển tiền trái phép qua biên giới là 4,5 tỉ USD.

Điều tra về trách nhiệm của các cơ quan quản lý cũng như các cá nhân liên quan, CQĐT xác định căn cứ Luật Phòng chống rửa tiền, từ năm 2012-2022, Ngân hàng SCB đã báo cáo các giao dịch lớn, các giao dịch chuyển tiền điện tử quốc tế, các giao dịch đáng ngờ được thực hiện qua ngân hàng. Các báo cáo này được gửi đến Cục Phòng chống rửa tiền thuộc Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng (NHNN).

Trong đó, SCB cũng báo cáo cả 107 giao dịch chuyển tiền đi và 152 giao dịch nhận tiền về nói trên tại 146 báo cáo bằng văn bản nhưng không có khách hàng thực hiện.

Cũng trong 10 năm này, không có cơ quan quản lý Nhà nước nào tiến hành thanh tra, kiểm tra đối với các khách hàng đã thực hiện các giao dịch chuyển tiền qua biên giới nói trên.

Theo quy định, Cục Phòng chống rửa tiền có trách nhiệm tiếp nhận thông tin, báo cáo từ các tổ chức theo quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền. Cơ quan này cũng có trách nhiệm tiếp nhận các thông tin khác nghi ngờ liên quan phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Sau khi tiếp nhận, Cục Phòng chống rửa tiền có trách nhiệm phân tích, xử lý báo cáo, thông tin nghi ngờ liên quan đến rửa tiền.

Từ năm 2012-2022, Ngân hàng SCB đã thực hiện báo cáo Cục Phòng chống rửa tiền về các giao dịch chuyển tiền điện tử từ 1.000 USD trở lên. Tổng số file báo cáo là 3.160 với 313.705 giao dịch chuyển đi, nhận về. Ngoài ra, còn có 151 báo cáo giao dịch đáng ngờ.

Trước thời điểm khởi tố vụ án ngày 7-10-2022, các công ty thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát chuyển tiền ra nước ngoài và nhận tiền về không nằm trong danh sách “đen”, là đối tượng bị điều tra truy tố xét xử, không nằm trong danh sách cảnh báo của NHNN và của các quốc gia khác…

Do đó, Cục Phòng chống rửa tiền không có cơ sở để xác định hơn 313.000 giao dịch chuyển tiền điện tử có giao dịch liên quan đến hoạt động rửa tiền, vận chuyển tiền của hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát.

Còn 151 báo cáo giao dịch đáng ngờ mà Ngân hàng SCB gửi lên, không có danh sách các công ty thuộc Vạn Thịnh Phát chuyển tiền đi, nhận tiền về nên Cục không có cơ sở để phân tích, nghi ngờ.

Một cơ quan chức năng khác là Vụ Quản lý ngoại hối (NHNN) không có chức năng kiểm tra, thanh tra hoạt động ngoại hối của các cá nhân, tổ chức nói chung cũng như hoạt động chuyển tiền ra nước ngoài và nhận tiền về Việt Nam.

Vụ Quản lý ngoại hối chỉ thống kê, theo dõi số liệu trên cơ sở số liệu báo cáo tổng hợp của các ngân hàng mà không có số liệu giao dịch cụ thể từng cá nhân, tổ chức.

Quá trình theo dõi số liệu tổng hợp do Ngân hàng SCB cung cấp, Vụ Quản lý ngoại hối không có cơ sở phát hiện sự bất thường trong việc chuyển tiền, nhận tiền nước ngoài.

CQĐT kết luận không có căn cứ xem xét trách nhiệm của Cục Phòng chống rửa tiền, Vụ Quản lý ngoại hối trong việc các đối tượng, công ty thuộc Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng SCB làm trái quy định về chuyển tiền quốc tế.

Báo cáo về rủi ro rửa tiền bị lờ đi

Xác minh tại Ngân hàng SCB, CQĐT xác định Kiểm toán nội bộ, Ban Kiểm soát SCB có trách nhiệm giám sát các giao dịch chuyển tiền lớn trên hệ thống Core Banking. Từ đó, kiến nghị cảnh báo các rủi ro, báo cáo HĐQT, Tổng giám đốc SCB.

Thực tế, Kiểm toán nội bộ, Ban Kiểm soát SCB có thực hiện giám sát và báo cáo hàng tháng đối với với các giao dịch chuyển tiền đi, nhận tiền. Các báo cáo nêu vấn đề hồ sơ pháp lý khách hàng không đúng, nhiều giao dịch thiếu hồ sơ chứng từ… và kiến nghị kiểm soát chặt chẽ hồ sơ chuyển tiền, lưu trữ chứng từ đầy đủ, thực hiện đúng quy định, hạn chế rủi ro tiềm ẩn về rửa tiền.

Tuy nhiên, họ không nhận được kết quả phản hồi đối với các báo cáo hàng tháng nói trên.

Trong khi đó, HĐQT Ngân hàng SCB không giao cho thành viên HĐQT nào quản lý, chỉ đạo, chịu trách nhiệm đối với mảng chuyển tiền quốc tế.

BÙI TRANG