Đề xuất chính sách về phát triển điện hạt nhân

Làm rõ quy định độc quyền điện hạt nhân

Chiều 21/10, thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên trình Quốc hội dự án Luật Điện lực (sửa đổi).

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, sau gần 20 năm thi hành Luật Điện lực 2004, còn tồn tại một số vấn đề, chưa đáp ứng được thực tiễn, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Ảnh: Như Ý

Bộ trưởng Công Thương khẳng định, dự thảo luật không có nội dung trái Hiến pháp, các nội dung đề xuất công khai, minh bạch, không có chính sách trái chủ trương, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, không lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ.

Lần sửa đổi lần này đưa ra chính sách về phát triển điện hạt nhân, với đề xuất, Nhà nước độc quyền trong đầu tư xây dựng các dự án nhà máy điện loại này, do đây là dự án quan trọng liên quan tới an ninh quốc gia.

Cùng với đó, việc đầu tư xây dựng, vận hành và chấm dứt hoạt động, cũng như đảm bảo an toàn nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ quy định của Luật Năng lượng nguyên tử và các quy định liên quan.

Dự án điện hạt nhân phải sử dụng công nghệ hiện đại, có kiểm chứng nhằm đảm bảo an toàn cao nhất. Bên cạnh đó, tùy thuộc tình hình kinh tế, xã hội từng thời kỳ, dự thảo luật quy định Thủ tướng sẽ quy định cơ chế đặc thù, để triển khai đầu tư, xây dựng, vận hành nhà máy điện hạt nhân…

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho rằng, chính sách phát triển điện hạt nhân là vấn đề mới, cần phải báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Cùng với đó, cần rà soát, làm rõ quy định liên quan các lĩnh vực Nhà nước độc quyền đầu tư.

Theo đó, chỉ quy định những nội dung thực sự cần thiết để bảo đảm an ninh năng lượng, tạo cơ chế thu hút xã hội hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động các nhà đầu tư, giảm đầu tư công, tăng tính khả thi và quản lý nhà nước hiệu quả hơn.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: Như Ý

Minh bạch các thành phần của giá điện

Lần sửa đổi này, dự thảo luật cũng đưa ra quy định giá bán điện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, nhằm đảm bảo khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm. Cơ cấu biểu giá điện cũng được cơ cấu lại hợp lý, giảm dần và tiến tới xóa bù chéo giữa các nhóm khách hàng, vùng miền, cụ thể giữa điện sinh hoạt và sản xuất.

Cũng trên cơ sở đó, cơ chế giá điện được áp dụng phù hợp với các nhóm khách hàng sử dụng điện có mức tiêu thụ, phát thải cao, cơ sở lưu trú du lịch và sản xuất công nghiệp. Chính phủ cũng ưu tiên phát triển trạm sạc điện cho phương tiện giao thông xanh.

Ngoài ra, giá điện đảm bảo công khai, minh bạch và bình đẳng, không phân biệt đối xử giữa các đơn vị điện lực, bảo đảm quyền tự quyết định giá mua, bán trong khung giá và cơ cấu biểu giá do Nhà nước quy định.

Về nội dung này, cơ quan thẩm tra cơ bản nhất trí với các chính sách phát triển điện lực. Tuy nhiên, cần làm rõ việc cụ thể hóa các chính sách như việc đảm bảo tính khả thi trong thực hiện, đặc biệt các nội dung về giá điện, xóa bỏ bù chéo…

Mặc dù Bộ Công Thương đã có báo cáo giải trình, song một số vấn đề chưa được làm rõ. Ví dụ như đối với giá điện, chưa có quy định, nguyên tắc để minh bạch các thành phần của giá điện, trong đó có bao gồm các khoản hỗ trợ đối tượng chính sách, vùng sâu, vùng xa.

Theo cơ quan thẩm tra, trước mắt, các khoản này tiếp tục được hạch toán vào giá điện nhưng cần tách bạch cụ thể và có lộ trình dài hạn để tiến tới việc chi cho các khoản này được lấy từ ngân sách nhà nước, hoặc các nguồn tài chính khác phù hợp với quy định của pháp luật.

Cơ quan thẩm tra đề nghị thông qua luật tại 2 kỳ họp: Trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 và thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).

Luân Dũng