Hai bộ giải trình về xăng dầu: Loạt vấn đề 'nóng' được chỉ ra

Sáng 28/2, Ủy ban Kinh tế Quốc hội tổ chức phiên giải trình về tình hình thị trường xăng dầu. Cơ quan giải trình là Bộ Công Thương và Bộ Tài chính.

Chưa “tính đúng, tính đủ” cho doanh nghiệp

Tại phiên giải trình, các ĐBQH ghi nhận sự nỗ lực của các Bộ, ngành trong công tác quản lý kinh doanh xăng dầu thời gian qua, góp phần bảo đảm nguồn cung, ổn định giá cả, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, các đại biểu cũng thẳng thắn chỉ ra những vướng mắc, bất cập trong các quy định hiện hành như doanh nghiệp sản xuất được hưởng cơ chế, chính sách đặc thù nhưng không có cam kết về mức sản lượng tối thiểu, dẫn đến sự bị động khi phải tìm nguồn thay thế.

Đánh giá về cơ cấu nguồn cung xăng dầu, cơ sở phân giao tổng nguồn, xăng dầu dự trữ quốc gia chưa được bảo quản riêng theo Luật Dự trữ quốc gia mà vẫn cất trữ chung trong kho thương mại của doanh nghiệp, dẫn đến thiếu minh bạch.

Hơn nữa, phương pháp tính giá có nhiều hạn chế, chưa bảo đảm tính cạnh tranh, chưa tuân thủ các quy luật của thị trường, việc áp đặt định mức chi phí, lợi nhuận cho tất cả doanh nghiệp dẫn đến triệt tiêu động lực cạnh tranh, chưa “tính đúng, tính đủ” cho doanh nghiệp, một số yếu tố cấu thành giá được rà soát định kỳ 6 tháng, hằng năm nên không phù hợp với tình hình thực tế.

Phiên giải trình về tình hình thị trường xăng dầu tại Ủy ban Kinh tế Quốc hội sáng 28/2 (Ảnh: HM).

Việc xác định giá thế giới trong công thức tính giá cơ sở bằng cách lấy “giá trung bình” của 10 ngày trước kỳ điều hành để cấu thành “giá trần” cho 10 ngày sau vừa không bảo đảm tính chất “trần”, vừa tạo ra sự lệch pha giữa giá Việt Nam và giá thế giới.

Việc thực hiện bình ổn giá không đạt mục tiêu đề ra, chưa công khai, minh bạch trong quản lý và sử dụng Quỹ Bình ổn giá, điều kiện kinh doanh xăng dầu chưa phù hợp, chưa có sự ràng buộc về mức cung ứng tối thiểu ra thị trường.

Quản lý Nhà nước về xăng dầu giao thoa nhiệm vụ giữa nhiều bộ, một số ý kiến đề nghị cân nhắc trong lĩnh vực này giao Bộ Công Thương quản lý để bảo đảm chủ động, linh hoạt trong công tác điều hành.

Các ĐBQH cũng yêu cầu cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và có chế tài nghiêm khắc để loại bỏ xăng dầu giả, kém chất lượng khỏi thị trường, ngăn ngừa các hành vi gian lận, đầu cơ, “găm hàng” trong kinh doanh xăng dầu.

Nghiên cứu xây dựng chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng đối với mặt hàng xăng dầu phù hợp hơn để góp phần giảm áp lực cho doanh nghiệp và người dân, kiềm chế lạm phát, giảm chi phí đầu vào cho sản xuất kinh doanh, giảm giá thành sản phẩm, tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế, nuôi dưỡng nguồn thu ngân sách bền vững…

Làm rõ 8 vấn đề của ngành xăng dầu

Phát biểu chỉ đạo tại phiên giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng Chính phủ, các Bộ, ngành đã có nhiều nỗ lực, tuy nhiên tình hình thị trường xăng dầu vẫn diễn biến hết sức phức tạp.

Vì vậy, phải sớm đánh giá lại tình hình thị trường xăng dầu, xác định rõ vướng mắc, tìm ra nguyên nhân khách quan và chủ quan để đề ra giải pháp cơ bản, toàn diện để khắc phục do xăng dầu là hàng hóa chiến lược, liên quan đến an ninh năng lượng, an ninh quốc gia.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải yêu cầu đánh giá lại tình hình thị trường xăng dầu tại phiên giải trình (Ảnh: HM).

Ông Hải yêu cầu các Bộ, ngành tiếp tục thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp theo Nghị quyết số 499 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong công tác quản lý Nhà nước về xăng dầu, sớm hoàn thiện chính sách, pháp luật, nhất là kịp thời sửa đổi các nghị định, thông tư có liên quan.

Đặc biệt, thực hiện đầy đủ và phân định trách nhiệm rõ ràng của các Bộ, ngành, địa phương, thương nhân đầu mối sản xuất và nhập khẩu, thương nhân phân phối, thương nhân bán lẻ để đáp ứng nguồn cung; nâng cao hiệu quả công tác phối hợp của các cơ quan quản lý Nhà nước; cơ chế quản lý Quỹ Bình ổn giá xăng dầu; phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại trong kinh doanh xăng dầu.

Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải và tổng hợp lại các kết quả của Phiên giải trình, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội sẽ hoàn thiện báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các Bộ ngành có liên quan về 8 vấn đề của ngành xăng dầu, gồm: nguồn cung, dự trữ, giá, Quỹ Bình ổn giá, điều kiện kinh doanh, mối quan hệ giữa các doanh nghiệp, công tác quản lý Nhà nước, chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng.

Trong quá trình tham mưu cho Chính phủ sửa đổi Nghị định 95 đề nghị Bộ Công Thương, Bộ Tài chính tiếp tục bám sát, tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Nghị quyết 499 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Nguyễn Thu Huyền