Ngọt bùi hạt dẻ Trùng Khánh

Hạt dẻ được hái từ những cây dẻ hàng trăm năm tuổi.

Hạt dẻ Trùng Khánh có hương vị thơm ngon đặc biệt nhờ điều kiện tự nhiên đặc thù của khu vực địa lý. Nơi đây nổi tiếng với những rặng cây dẻ lâu năm, phân bố ở các sườn đồi có độ cao khoảng 450 m - 600 m, xung quanh được bao bọc bởi các núi đá vôi tạo nên khí hậu mát mẻ quanh năm thích hợp cho sự phát triển và sinh trưởng của cây dẻ. Khi mùa thu đến, cũng là lúc hạt dẻ Trùng Khánh vào độ thu hoạch. Những quả dẻ chín, vỏ ngoài căng tròn, tách nhẹ để lộ những hạt dẻ mẩy bên trong. Người dân Cao Bằng thường thu hoạch hạt dẻ bằng tay, trèo lên cây hoặc dùng những chiếc que dài để hái.

Hạt dẻ Trùng Khánh có kích thước vừa phải, không quá lớn, mỗi quả có từ 3 - 4 hạt to bằng ngón chân cái. Bên ngoài là những gai nhọn, cứng, bao bọc lấy những hạt dẻ có vỏ ngoài bóng mượt và dày màu nâu tươi, nhiều lông tơ mềm mại. Sau lớp vỏ hạt ấy là lớp nhân vàng óng, thơm ngon đặc biệt mà chỉ vùng đất này mới có. Hạt dẻ đầu mùa thường có chất lượng tốt nhất, thơm và ngọt hơn cả.

Thưởng thức hạt dẻ đầu mùa sẽ cảm nhận được sự giao hòa giữa thiên nhiên và con người, giữa vị ngọt bùi của hạt dẻ và hơi thở trong lành của núi rừng Đông Bắc. Đặc biệt, hạt dẻ tươi mới thu hoạch có thể được chế biến thành nhiều món ăn ngon miệng, từ những cách chế biến đơn giản như luộc, rang cho đến những món ăn cầu kỳ trong bữa cơm gia đình. Cũng có thể ăn sống với những hạt còn hơi non, khi lớp vỏ lụa ngoài chưa chuyển màu nâu thì mới mềm, ngọt và mới cảm nhận được vị sữa của hạt. Nhưng phổ biến nhất là luộc, rang hạt dẻ. Hạt dẻ tươi được khía trên đầu mỗi hạt rồi luộc với nước xâm xấp cho đến khi chín. Khi nước sôi, hương thơm từ hạt dẻ lan tỏa khắp không gian, mùi thơm hấp dẫn thực khách. Hạt dẻ luộc chín mềm, bóc lớp vỏ ngoài, bên trong vàng óng, ngọt bùi tan trong miệng, tạo nên cảm giác ấm áp, thơm ngon khó cưỡng. Hạt dẻ chín đem giã đến khi mịn vừa phải, ăn kèm với cốm là một trong những cách kết hợp độc đáo của người dân vùng cao. Vị ngọt thanh, thơm mát của lúa mới quyện với vị ngọt dịu của hạt dẻ tạo nên hương vị ngọt ngào tinh tế của thứ quà vùng biên cương.

Hạt dẻ ăn kèm với cốm, món ăn mỗi độ thu về.

Ngoài luộc, hạt dẻ còn được rang trên bếp lửa. Hạt dẻ khi rang có lớp vỏ ngoài cháy xém nhẹ, nhưng bên trong lại nóng hổi và ngọt lịm. Trong làn gió se lạnh của mùa thu, cầm trên tay những hạt dẻ rang nóng hổi và thưởng thức, là một trong những trải nghiệm không thể quên với bất kỳ ai từng ghé thăm Cao Bằng. Bên cạnh đó, hạt dẻ còn được dùng làm nhân các loại bánh, nấu chè hoặc thậm chí là xào nấu trong các món mặn như: chân giò ninh hạt dẻ, gà hầm hạt dẻ,... vừa độc đáo, vừa đậm đà, mang đậm hương vị quê hương.

Khác với hạt dẻ của những nơi khác, hạt dẻ Trùng Khánh khi chín vẫn giữ được độ dẻo, ngọt tự nhiên. Khi ăn, người ta có thể cảm nhận được vị ngọt khẽ len lỏi trong từng hạt dẻ, như thể mỗi hạt đều chứa đựng sự tinh túy từ mạch nguồn của núi rừng. Hạt dẻ ở đây không chỉ có hương vị thơm ngon mà còn giàu dinh dưỡng, với hàm lượng tinh bột và chất xơ cao, rất tốt cho sức khỏe.

Không chỉ là món ăn đặc sản quen thuộc của người dân địa phương, hạt dẻ Cao Bằng còn trở thành món quà lý tưởng mà du khách có thể mang về tặng bạn bè, người thân. Mỗi mùa thu hoạch, những sạp hàng hạt dẻ Trùng Khánh lại tràn ngập khắp chợ phiên, từ vùng núi cho đến phố huyện. Du khách đến đây có thể dễ dàng mua những túi hạt dẻ tươi, mới thu hoạch hay những mẻ hạt dẻ đã rang chín mềm để thưởng thức hoặc làm quà biếu, không chỉ là một món ăn mà còn chứa đựng trong đó những giá trị về văn hóa, về tình yêu thiên nhiên và sự gắn bó với đất trời của người dân vùng cao. Hoặc du khách có thể đến các vườn dẻ trực tiếp thu hái dẻ cùng người dân, đây cũng là trải nghiệm hết sức độc đáo hấp dẫn các bạn trẻ.

Hạt dẻ Trùng Khánh không chỉ là một món đặc sản, mà còn là biểu tượng của mùa thu vùng núi Đông Bắc. Với hương vị ngọt bùi, thơm dịu đặc trưng, hạt dẻ Trùng Khánh đã và đang chinh phục trái tim của biết bao du khách gần xa. Những hạt dẻ nhỏ bé, mộc mạc nhưng ẩn chứa trong đó là cả sự cần mẫn, tỉ mỉ của người dân vùng cao, là tinh hoa của núi rừng, thiên nhiên hùng vĩ.

Diệu Linh