Phê duyệt 32 sách giáo khoa lớp 1, có thực sự xóa được 'độc quyền'?

Vừa qua, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ký Quyết định số 4507/QĐ-BGDĐT Phê duyệt Danh mục sách giáo khoa (SGK) lớp 1 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông. Theo đó, có 32 SGK của 8 môn học và hoạt động giáo dục được phê duyệt trong lần này. Cụ thể, môn Tiếng Việt, Toán, Đạo đức, Mĩ thuật, Âm nhạc mỗi môn có 5 cuốn sách giáo khoa; môn Tự nhiên và xã hội có 3 cuốn; Giáo dục thể chất có 1 cuốn; Hoạt động trải nghiệm có 3 cuốn.

Trong thời gian thẩm định, có 3 đơn vị đề nghị thẩm định, gồm NXB Giáo dục Việt Nam, NXB Đại học Sư phạm, NXB Đại học Sư phạm TP.HCM. Trong đó, NXB Giáo dục Việt Nam có tới 4 bộ SGK được Hội đồng thẩm định quốc gia đánh giá "Đạt".

Về vấn đề có hay không chuyện một NXB có nhiều bộ sách sẽ dẫn đến chuyện độc quyền, TS. Thái Văn Tài - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD&ĐT) khẳng định, sẽ không có sự độc quyền cho dù có NXB được nhiều bộ SGK. "Theo tôi, tính độc quyền chỉ có một bộ SGK, còn bây giờ có nhiều bộ, từ nhiều nhóm tác giả và nhà khoa học khác nhau đã thể hiện sự đa dạng trong viết SGK" - TS. Tài nhấn mạnh.

Cũng theo TS. Thái Văn Tài, các NXB tổ chức biên soạn, in ấn, tuy nhiên việc lựa chọn bộ sách nào để áp dụng lại thuộc về các địa phương, đây cũng là hình thức cho thấy không có sự độc quyền. Trong đó, việc lựa chọn SGK để sử dụng trong các cơ sở GDPT được quy định rõ tại điểm C, khoản 1, Điều 32 Luật Giáo dục. Cụ thể, UBND cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn SGK sử dụng ổn định trong cơ sở trên địa bàn theo quy định của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.

Chương trình giáo dục phổ thông mới được triển khai từ năm học 2020 - 2021 với lớp 1.

Bộ GD&ĐT cho biết, hiện Bộ đang xây dựng thông tư để hướng dẫn việc lựa chọn SGK. Theo Bộ GD&ĐT, thành phần tham gia vào Hội đồng lựa chọn SGK cấp tỉnh sẽ bao gồm các nhà quản lý giáo dục, nhà khoa học, đặc biệt chiếm tỷ lệ đa số là giáo viên đang trực tiếp giảng dạy môn học, hoạt động giáo dục ở cấp học tương ứng.

Việc lựa chọn SGK phải đảm bảo nguyên tắc những sách thuộc danh mục đã được Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phê duyệt, cho phép sử dụng, công khai, minh bạch. SGK được lựa chọn phù hợp với điều kiện của địa phương và điều kiện tổ chức dạy và học. Mỗi tỉnh nên chọn ít nhất 2 bộ SGK.

Một số chuyên gia nhận định, việc thẩm định SGK lần này có sự cạnh tranh và nhiều NXB có uy tín tham gia, các bộ sách được chọn chỉ là phê duyệt, việc sử dụng bộ sách nào do các địa phương quyết định. Điều này cũng xóa bỏ dần tính độc quyền trong xuất bản SGK, không còn tính độc quyền như trước đây.

Tuy nhiên, lựa chọn bộ sách nào các địa phương phải thể hiện trách nhiệm của mình đối với học sinh nơi đó. Cần có sự đánh giá của ngành giáo dục, giáo viên, thậm chí là các học sinh từ các lớp trước…

Cũng theo Bộ GD&ĐT, kết quả thẩm định của các Hội đồng vừa qua cho thấy, nhiều bản mẫu SGK được các tác giả xây dựng công phu, cẩn thận, tâm huyết trên cơ sở tuân thủ định hướng đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông với trọng tâm là chuyển mục tiêu giáo dục từ chú trọng truyền thụ kiến thức sang giúp học sinh hình thành, phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực.

Trước câu hỏi về việc SGK được Hội đồng thẩm định đánh giá "Đạt" đã được thử nghiệm trong thực tiễn chưa, ông TS. Thái Văn Tài cho biết, trước khi NXB gửi bản mẫu SGK lớp 1 lên Hội đồng thẩm định quốc gia phải có hồ sơ thực nghiệm theo đúng quy định. Trách nhiệm của NXB phải tổ chức thực nghiệm với thời lượng theo đúng mạch nội dung của chương trình quy định. Bộ GD&ĐT kiểm tra các hồ sơ này trước khi nhận những bản thảo SGK để thẩm định.

Theo kế hoạch của Bộ GD&ĐT, từ tháng 3 đến tháng 5/2020, các Sở GD&ĐT phối hợp nhà xuất bản tổ chức tập huấn sử dụng SGK cho các giáo viên triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới đối với lớp 1. Từ tháng 3 đến tháng 8/2020, các nhà trường tập huấn, nhà xuất bản triển khai chương trình in ấn và xuất bản.

Quang Anh