Quyết định của OPEC có ảnh hưởng như thế nào đến kinh tế toàn cầu?

Giới thiệu về OPEC và OPEC+

OPEC được thành lập vào năm 1960 tại Baghdad, với 5 thành viên quốc gia sáng lập là Iraq, Iran, Kuwait, Ả Rập Xê-út và Venezuela, với mục đích điều phối các chính sách dầu mỏ; bảo đảm giá cả công bằng và ổn định. Ngày nay, OPEC quy tụ 13 quốc gia, chủ yếu từ Trung Đông và châu Phi. OPEC chiếm khoảng 30% lượng dầu của thế giới.

Tầm ảnh hưởng của OPEC đã bị nghi ngờ trong nhiều năm qua. Điều này thường xuyên dẫn đến chia rẽ nội bộ. Hơn nữa, nỗ lực toàn cầu nhằm hướng đến các nguồn năng lượng sạch hơn và từ bỏ nhiên liệu hóa thạch có thể sẽ làm giảm sự thống trị của tổ chức này.

Vào cuối năm 2016, OPEC đã thành lập nên liên minh OPEC+ với 10 quốc gia xuất khẩu dầu lớn ngoài OPEC, trong đó có cả Nga.

Hiện nay, OPEC+ chiếm khoảng 40% sản lượng dầu toàn cầu. Mục tiêu chính của tổ chức này là điều tiết nguồn cung dầu cho thị trường toàn cầu. Hai thành viên dẫn đầu là Ả Rập Xê-út và Nga. Hai nước này khai thác lần lượt khoảng 9 và 9,5 triệu thùng dầu/ngày.

OPEC có ảnh hưởng như thế nào đến giá dầu thế giới?

Xuất khẩu từ các nước thành viên OPEC chiếm khoảng 60% lượng dầu mỏ lưu thông trên toàn cầu. Vào năm 2021, theo ước tính của OPEC, các nước thành viên chiếm hơn 80% trữ lượng dầu đã được chứng minh trên toàn thế giới.

Do nắm thị phần lớn, các quyết định của OPEC có thể gây tác động đến giá dầu toàn cầu. Các thành viên của nhóm thường xuyên họp mặt nhằm đưa ra quyết định về lượng dầu sẽ bán ra thị trường thế giới.

Vì vậy, nếu nguồn cung từ OPEC giảm trong lúc cầu cũng đang giảm, thì giá dầu sẽ có xu hướng tăng. Ngược lại, giá có xu hướng giảm khi OPEC quyết định tăng nguồn cung cho thị trường.

Tại cuộc họp OPEC+ gần đây nhất vào tháng 6, Ả Rập Xê-út đã cam kết cắt giảm mạnh hạn ngạch xuất khẩu trong tháng 7, với mức giảm những 1 triệu thùng/ngày. Bên cạnh đó, OPEC+ cũng thực hiện một thỏa thuận với quy mô rộng hơn nhằm hạn chế sản lượng nguồn cung cho đến năm 2024, vì họ muốn tìm cách vực dậy giá dầu.

Kể từ đó, Ả Rập Xê-út đã cắt giảm thêm hạn ngạch và gia hạn quyết định tự nguyện này cho đến cuối năm nay.

Vào ngày 16/11, do bối cảnh kinh tế u ám, giá dầu đã giảm đi khoảng 5% và chạm xuống mức thấp nhất trong 4 tháng. Kể từ đó, giá dầu đã phục hồi lại một phần, vì OPEC+ dự kiến sẽ có hành động để hỗ trợ giá.

Tuy nhiên, phần lớn diễn biến giá dầu không tính đến tình hình căng thẳng cao độ ở Trung Đông.

Các quyết định của OPEC có ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế toàn cầu?

Một số quyết định giảm khai thác đã có tác động đáng kể đến nền kinh tế toàn cầu.

Trong thời kỳ Chiến tranh Ả Rập - Israel năm 1973, các thành viên thế giới Ả Rập của OPEC đã cấm vận Mỹ, nhằm trả đũa nước này vì đã tiếp tế cho quân đội Israel, cũng như những quốc gia khác có hỗ trợ Israel. Trong khuôn khổ cấm vận, OPEC không cho phép xuất khẩu dầu sang các nước này, làm sản lượng dầu sụt giảm.

Lệnh cấm vận dầu đã làm gia tăng áp lực lên nền kinh tế đầy căng thẳng của Mỹ, vì nước này phụ thuộc rất nhiều vào dầu nhập khẩu: Giá dầu tăng vọt, kéo chi phí nhiên liệu tăng theo đối với người tiêu dùng, gây ra tình trạng thiếu nhiên liệu ở Mỹ. Lệnh cấm vận cũng đẩy Mỹ và các nước khác đến bờ vực suy thoái kinh tế toàn cầu.

Vào năm 2020, trong thời gian toàn thế giới áp dụng lệnh phong tỏa nhằm ngăn chặn đại dịch Covid-19, giá dầu thô đã giảm. Chứng kiến diễn biến này, OPEC+ đã cắt giảm 10 triệu thùng/ngày khỏi hạn ngạch xuất khẩu (tương đương với khoảng 10% sản lượng toàn cầu) nhằm cố gắng hỗ trợ giá.

Những quốc gia nào là thành viên của OPEC?

Các thành viên hiện tại của OPEC: Ả Rập Xê-út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Kuwait, Iraq, Iran, Algeria, Angola, Libya, Nigeria, Cộng hòa Congo, Guinea Xích Đạo, Gabon và Venezuela.

Những quốc gia ngoài OPEC nhưng là một phần của liên minh toàn cầu OPEC+: Nga, Azerbaijan, Kazakhstan, Bahrain, Brunei, Malaysia, Mexico, Oman, Nam Sudan và Sudan.

Ngọc Duyên

AFP