Mỗi lần lễ hội đua thuyền trên dòng Kiến Giang bắt đầu, chúng tôi lại nhớ đến lời Hò khoan Lệ Thủy: của cố nghệ nhân Hoàng Luyến: 'Mây ám trăng lờ gió đưa đèn tắt/ Thương mẹ già nước mắt rưng rưng/ Hỏi anh đá nặng mấy tầng/ Anh nói ra cho em rõ, kẻo em ngập ngừng khó toan'.
Những ngày mùa Thu tháng Tám, dòng Kiến Giang, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình luôn rộn rã tiếng hò reo của những chàng trai, cô gái đang say mê tập luyện chèo thuyền chuẩn bị Lễ hội đua thuyền mừng Tết Độc lập. Hòa vào các hoạt động và trong câu chuyện với người dân nơi đây, dường như những lời căn dặn và hình bóng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn còn hiện hữu đâu đây.
Ban liên lạc khóa 20 Khoa Văn (Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội) chúng tôi chọn địa điểm gặp mặt hội khóa nhân 45 năm ra trường (1979-2024) năm nay là về quê hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp (bí danh Văn) tại Quảng Bình.
Dòng Kiến Giang đối với nhiều người Lệ Thủy, là cả một bầu trời kỷ niệm. Chỉ nhắc tên thôi cũng đã chạm vào cảm xúc.
Tròn 10 năm sau ngày Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra đi, tôi mới có dịp về làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy (Quảng Bình), để thăm lại căn nhà thời ấu thơ của người Anh cả của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp sinh ra và lớn lên ở một làng quê bên dòng sông Kiến Giang, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Sách 'Ô châu cận lục' của TS. Dương Văn An viết về dải đất từ Quảng Bình đến Bắc Quảng Nam, hoàn tất năm 1555, khi nhắc đến dòng Kiến Giang đã ghi rằng: 'Nước trong xanh, vị ngọt, khuấy không vẩn đục, uống không biết chán. Đó là dòng sông đẹp nhất'.
Với hơn 300 hang động lớn nhỏ, tỉnh này có nhiều hang động nhất ở Việt Nam.
Lễ hội đua thuyền truyền thống mừng ngày Quốc khánh 2.9 trở thành đặc sản văn hóa tự hào của người dân huyện Lệ Thủy (Quảng Bình). Nơi đây ngày Quốc khánh còn được người dân gọi là 'Tết độc lập', lễ hội văn hóa còn lớn hơn dịp tết cổ truyền.
Mảnh đất Lệ Thủy (Quảng Bình) quê hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp những ngày cuối tháng 8 cảnh vật thay đổi rực rỡ cờ hoa, con người trở nên rạo rực và khẩn trương tất cả chuẩn tâm thế cho ngày Tết Độc Lập và lễ hội đua thuyền truyền thống 2/9.