Xây dựng 2 dự án thủy điện trên sông Hồng: Phải bảo đảm an toàn và sinh kế người dân

Cần hoàn thiện hồ sơ bổ sung quy hoạch

Tháng 9/2022, tỉnh Lào Cai đề xuất Chính phủ xem xét cho chủ trương nghiên cứu tiềm năng thủy điện trên sông Hồng thuộc địa phận tỉnh Lào Cai và xây dựng 2 dự án thủy điện trên sông Hồng, gồm dự án thủy điện Thái Niên và dự án thủy điện Bảo Hà (công suất mỗi dự án 75 MW) thuộc địa bàn huyện Bảo Thắng và huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai.

Cùng thời điểm, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan đang xem xét, đánh giá việc khai thác tiềm năng thủy điện cột nước thấp trên các sông ở miền Bắc.

Trong đó, Bộ Công Thương ủng hộ việc xã hội hóa, mở rộng đối tượng được tham gia nghiên cứu và phát triển các dự án thủy điện, kể cả các dự án thủy điện bậc thang và dự án có nhiệm vụ đa mục tiêu.

Vừa qua, Bộ Xây dựng đã có Văn bản số 1462/BXD-HĐXD ngày 14/4/2023 gửi Bộ Công Thương về việc góp ý kiến đối với hồ sơ bổ sung quy hoạch dự án thủy điện Thái Niên và Bảo Hà, tỉnh Lào Cai.

Theo nội dung văn bản, dự án thủy điện Thái Niên có quy mô công suất 75MW với 4 tổ máy, mực nước dâng bình thường 74 m. Dự án thủy điện Bảo Hà có quy mô công suất 75MW với 4 tổ máy, mực nước dâng bình thường 63 m. Bộ Xây dựng cho rằng, hồ sơ bổ sung quy hoạch cần có đánh giá tổng thể bậc thang các công trình thủy điện có liên quan của 2 dự án nhằm đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả trong việc phát triển các dự án thủy điện theo quy định.

Bộ Xây dựng cho rằng, hồ sơ bổ sung quy hoạch cần có đánh giá tổng thể bậc thang các công trình thủy điện có liên quan của 2 dự án, nhằm đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả trong việc phát triển các dự án thủy điện theo quy định. Đồng thời, hồ sơ cần bổ sung đánh giá sơ bộ về an toàn hồ, đập và an toàn các công trình có liên quan nhằm đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật và đảm bảo an sinh cho người dân hạ du của dự án.

Bổ sung các bản vẽ thiết kế phương án đấu nối của dự án vào lưới điện khu vực (trạm biến áp và hệ thống cột điện lưới điện đấu nối), nhà quản lý vận hành, hệ thống công trình phụ trợ và thuyết minh các nội dung về đầu tư xây dựng của dự án.

Về đề xuất quy mô công suất, Bộ Xây dựng góp ý, dự án thủy điện Thái Niên (75MW) và dự án thủy điện Bảo Hà (75MW) cần được xem xét căn cứ vào các yêu cầu kỹ thuật của hệ thống điện khu vực dự án, đảm bảo cân đối cơ cấu nguồn điện trong tổng thể phát triển ngành Điện. Bộ Công Thương chịu trách nhiệm rà soát hồ sơ bổ sung quy hoạch của dự án nhằm đảm bảo tính pháp lý, đảm bảo đúng mục tiêu, sự phù hợp và yêu cầu về cơ cấu nguồn điện trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia được phê duyệt.

Theo ý kiến của Bộ Xây dựng, để đảm bảo tính pháp lý của đề xuất bổ sung quy hoạch, hồ sơ bổ sung quy hoạch cần được rà soát, cập nhật cụ thể nội dung đánh giá tác động đến môi trường, tích trữ và điều tiết nguồn nước tưới tiêu cho khu vực hạ lưu sông Hồng, đề xuất các giải pháp đảm bảo an toàn cho người dân hạ du của dự án.

Tuân thủ quy trình, đảm bảo sinh kế cho người dân

Trả lời phóng viên, chuyên gia của Hội đồng Kiểm tra Nhà nước về công tác nghiệm thu công trình xây dựng cho biết: Các nhà máy thủy điện đóng vai trò hết sức quan trọng trong hệ thống điện quốc gia, ngoài việc sản xuất điện năng còn cấp nước cho hạ du, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Việc xây dựng dự án thủy điện Thái Niên và Bảo Hà là cần thiết. Tuy nhiên, chủ đầu tư và các đơn vị tham gia cần phải thực hiện đúng quy trình, hồ sơ cần đảm bảo độ chính xác, phù hợp với quy định pháp luật.

Chủ đầu tư cần phải khai thác hợp lý nguồn thủy năng của lưu vực nghiên cứu, giảm thiểu các tác động tiêu cực đối với môi trường - xã hội, đạt được lợi ích cao nhất cho xã hội và Nhà nước. Khi xây dựng, phải đảm bảo điều kiện an toàn hồ đập, vùng hạ du, đảm bảo sinh kế của người dân vùng tái định cư dự án thủy điện. Sau khi xây dựng xong, chủ đầu tư phải có trách nhiệm tổ chức thi công khôi phục lại hiện trường.

Chuyên gia đề xuất, để phát triển bền vững thủy điện, cần tăng cường sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan, ban, ngành và địa phương, thực hiện tốt quản lý quy hoạch, xây dựng, vận hành, khai thác các công trình thủy điện, tiến tới từng bước phát triển thủy điện bền vững trên cơ sở hài hòa lợi ích giữa yêu cầu đảm bảo an ninh năng lượng với việc cấp nước sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp, giữa phát triển kinh tế với môi trường và giữ gìn bản sắc văn hóa. Đặc biệt, khi thực hiện các dự án thủy điện thì chủ đầu tư, các đơn vị tham gia thực hiện dự án cần chú trọng đến hiệu quả kinh tế, môi trường, đảm bảo sinh kế và ổn định cuộc sống cho người dân.

Năm 2016, Công ty TNHH Xuân Thiện, thành viên Tập đoàn Thái Group (trước là Tập đoàn Xuân Thành) cũng từng đề xuất làm nhiều phần, trong đó có 6 nhà máy thủy điện nhỏ trên sông Hồng.

Nhật Minh