Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sắp tiếp nhận tác phẩm hội họa của vua Hàm Nghi

Tiến sỹ Amandine Dabat (hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi-áo dài đỏ) cùng lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên-Huế tham quan không gian trưng bày. (Ảnh: Mai Trang/TTXVN)

Thông tin từ Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho biết ngày 12/11 tới đây, Bảo tàng sẽ tổ chức tiếp nhận tác phẩm hội họa “Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)” của vua Hàm Nghi.

Vua Hàm Nghi (1871-1944), tên húy là Nguyễn Phúc Minh, tự hiệu Ưng Lịch, lên ngôi năm 1884, là hoàng đế thứ tám của vương triều Nguyễn. Sau khi kinh thành Huế thất thủ năm 1885, vua Hàm Nghi rời khỏi kinh thành và ban Chiếu Cần Vương, kêu gọi hào kiệt, sỹ phu và nhân dân yêu nước đứng lên giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. Năm 1888, vua bị thực dân Pháp bắt và đưa đi lưu đày ở Alger (thủ đô Algeria) năm 1889. Ông sống tại một biệt thự trên khu đồi El Biar, cách thủ đô Alger khoảng 12 km, vẫn giữ theo phong tục nước nhà cho đến khi qua đời vào tháng 1/1944.

Trong thời gian bị lưu đày, nhà vua theo học hội họa và điêu khắc, theo đuổi trường phái ấn tượng và hậu ấn tượng. Trước khi tạ thế, ông đã để lại một gia tài đồ sộ về nghệ thuật bao gồm 91 bức tranh và các tác phẩm điêu khắc khác. Nhiều tác phẩm của ông được giới nghệ thuật biết đến qua các cuộc đấu giá và triển lãm tại Pháp.

Bức tranh sơn dầu “Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)” do vua Hàm Nghi sáng tác năm 1908, thể hiện quang cảnh đồng quê gần nhà ông ở Alger. Phong cảnh hoàng hôn dưới góc nhìn ngược sáng là một trong những tác phẩm mang tính biểu tượng nhất của ông. Sử dụng phong cách chấm họa ảnh hưởng từ các họa sỹ Pháp vào cuối thế kỷ 19, tác giả đã làm cho màu sắc rực rỡ của buổi chiều tà trở nên rung động. Năm 1926, bức tranh được triển lãm tại phòng trưng bày Mantelet-Colette Weil ở Paris, với tựa đề “Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)” và ký tên Tử Xuân.

Bức tranh sẽ được Tiến sỹ Lịch sử nghệ thuật Amandine Dabat, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi, đại diện gia đình vua Hàm Nghi trao tặng Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, với mong muốn công chúng Việt Nam và du khách quốc tế có cơ hội được chiêm ngưỡng tác phẩm nghệ thuật của vị Hoàng đế bị lưu đày, người nghệ sỹ ở Alger ngay tại chính quê hương của ông.

Một số tác phẩm của Vua Hàm Nghi được đưa ra bán đấu giá ngày 22/9/2023, tại thủ đô Paris, Pháp. (Ảnh: Nguyễn Thu Hà/TTXVN)

Đại diện Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho biết việc tiếp nhận và trưng bày bức tranh có ý nghĩa rất lớn đối với Bảo tàng nói riêng và với nền mỹ thuật Việt Nam nói chung. Điều đó thể hiện thái độ trân trọng và ghi nhận nghĩa cử của gia đình Vua Hàm Nghi hồi hương tác phẩm hội họa của nhà vua yêu nước, đồng thời tôn vinh những tấm lòng hảo tâm hiến tặng tác phẩm nghệ thuật cho Bảo tàng.

Tác phẩm “Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)” không chỉ bổ sung, làm giàu thêm cho bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, mà còn là nguồn tư liệu quý giá cho những nhà nghiên cứu lịch sử mỹ thuật cận-hiện đại Việt Nam cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20.

Vua Hàm Nghi được họa sỹ Marius Reynaud đào tạo về mỹ thuật từ năm 1889. Ông học các kỹ thuật vẽ tranh sơn dầu, phấn màu, nghệ thuật vẽ chân dung, nghiên cứu khỏa thân, phong cảnh, tĩnh vật, cảnh quan kiến trúc... Ông cũng được Léon Fourquet đào tạo về điêu khắc từ năm 1895 ở Alger, sau đó ông được Auguste Rodin đào tạo từ năm 1899 ở Paris vào ba tháng Hè, cứ hai năm một lần. Ông đã chọn “Tử Xuân” làm nghệ danh cho mình. Đó là biệt danh mà ông được gọi khi còn nhỏ và ông đã dùng nó làm tên gọi trong suốt cuộc đời mình.

Tranh của vua Hàm Nghi chủ yếu vẽ về phong cảnh, một vài tranh chân dung... Ông đã trưng bày các tác phẩm của mình 3 lần ở Paris: Năm 1904 tại Bảo tàng Guimet (phấn màu khô), năm 1909 tại Phòng trưng bày Devambez (bản vẽ), năm 1926 tại Phòng trưng bày Mantelet-Colette Weil (12 tranh phấn màu, 38 tranh sơn dầu, 8 tác phẩm điêu khắc).

Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, Tiến sỹ Amandine Marie Anne Dabat, chắt gái của công chúa Như Lý (con gái của vua Hàm Nghi). Bà là Tiến sỹ Lịch sử nghệ thuật (Đại học Sorbonne), Thạc sỹ Việt Nam học (Đại học Paris 7-Diderot). Năm 2015, bà bảo vệ thành công luận án Tiến sỹ tại Viện Lịch sử Nghệ thuật Quốc gia Pháp (tại Paris) với đề tài liên quan đến vua Hàm Nghi: “Hàm Nghi: Hoàng đế lưu vong-Nghệ sỹ ở Alger.”

Tại lễ tiếp nhận tranh ngày 12/11 tới, cuốn sách “Hàm Nghi: Hoàng đế lưu vong-Nghệ sỹ ở Alger” do Tiến sỹ Amandine Dabat biên soạn sẽ được giới thiệu tới công chúng. Đây là một công trình nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của vua Hàm Nghi, trong vai trò một vị vua yêu nước và là một nghệ sỹ tài hoa trong thời gian ông sống lưu vong tại Pháp và Algeria./.

(TTXVN/Vietnam+)