Huy động vốn dựa vào sở hữu trí tuệ

Tài sản trí tuệ có thể là một tài sản hữu ích trong huy động vốn (Ảnh: Như Ý Law Firm)

Để đánh giá một kế hoạch kinh doanh hoặc xuất khẩu công nghệ, doanh nghiệp sẽ xem xét xem liệu công nghệ đó đã được bán trên thị trường hay chưa (hoặc ít nhất là không được bán với giá rẻ hơn giá trên thị trường). Thứ hai, thị trường liệu có nhu cầu về sản phẩm hay không. Và thứ ba, liệu doanh nghiệp có khả năng vướng vào một số vấn đề lớn (như về luật pháp hoặc vấn đề khác), có thể gây trở ngại cho doanh nghiệp trong việc thương mại hóa sản phẩm của mình hay không.

Để huy động vốn, doanh nghiệp cần đệ trình một chiến lược sở hữu trí tuệ chắc chắn với những tài liệu như đơn yêu cầu bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, thông tin tra cứu sáng chế để chứng minh rằng công nghệ của doanh nghiệp sẽ không xâm phạm độc quyền sáng chế của đối thủ cạnh tranh, cũng như các hợp đồng (li-xăng) với chủ sở hữu của những bằng độc quyền sáng chế cho phép doanh nghiệp sử dụng những công nghệ cần cho việc thương mại hóa sản phẩm. Nhìn chung, đây là những loại tài liệu cần thiết để đảm bảo sự đầu tư từ những nhà đầu tư mạo hiểm.

Nếu doanh nghiệp sở hữu quyền sở hữu trí tuệ đối với kết quả sáng tạo hoặc những đổi mới liên quan đến sản phẩm, dịch vụ với một mức độ bảo hộ độc quyền nhất định, đồng thời sản phẩm hoặc dịch vụ đó chứng minh được rằng sẽ nhiều người tiêu dùng ưa chuộng, doanh nghiệp sẽ có được là thị phần cao hơn. Do vậy, quyền sở hữu trí tuệ đóng vai trò quan trọng trong việc thuyết phục các nhà đầu tư và người cho vay rằng doanh nghiệp có cơ hội thương mại hóa sản phẩm và dịch vụ được đề cập trong tương lai. Đôi khi, chỉ cần một sáng chế tốt cũng có thể mở ra nhiều cơ hội huy động vốn cho doanh nghiệp.

Mỗi nhà đầu tư và bên cho vay có thể định giá tài sản trí tuệ theo những cách khác nhau và coi trọng những quyền sở hữu trí tuệ khác nhau. Tuy vậy, rõ ràng tài sản trí tuệ đang ngày một chứng minh rằng đây là một trong những lợi thế cạnh tranh lớn của doanh nghiệp và các nhà đầu tư, các bên cho vay cũng ngày càng tín nhiệm loại tài sản này. Vì thế, các nhà đầu tư và những bên cho vay đang ngày càng tập trung nhiều hơn vào những doanh nghiệp quản lý tốt các tài sản trí tuệ, mặc dù ngay cả ở những nước phát triển cũng còn gặp phải rất nhiều khó khăn và vấn đề khi hoàn thiện quyền lợi đảm bảo trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ.

Chứng khoán hóa tài sản trí tuệ?

Cho vay một phần hoặc toàn bộ dựa vào tài sản trí tuệ là một hiện tượng xảy ra gần đây, hiện tượng này chỉ thực sự phát triển ở một số ít các quốc gia và ở một vài thị trường rất cụ thể.

Chứng khoán hóa là hoạt động tập hợp những tài sản tài chính khác nhau, đóng gói và phát hành cổ phiếu được đảm bảo bằng những tài sản đó. Về nguyên tắc, những tài sản này có thể tạo ra nguồn thu có thể dự đoán được một cách hợp lý, hoặc thậm chí là nguồn thu độc quyền trong tương lai. Vì vậy, chứng khoán hóa là khả năng thanh toán những khoản phí trong tương lai của các tài sản trí tuệ như hợp đồng li-xăng sáng chế, nhãn hiệu hoặc bí mật thương mại, các bản nhạc hoặc quyền thu âm của nhạc sỹ. Trên thực tế, việc thanh toán tiền thù lao bản quyền của ca sỹ David Bowie ở Hoa Kỳ là một trong số những ví dụ điển hình nhất về chứng khoán hóa trong những năm gần đây.

Hiện tại, thị trường cho các loại cổ phiếu dựa vào tài sản trí tuệ vẫn nhỏ vì số lượng người mua và người bán vẫn còn ít và hạn chế. Nhìn chung, thị trường ưa chuộng các tài sản hữu hình hơn là các tài sản vô hình. Do thị trường cho các tài sản trí tuệ vẫn chưa phát triển và các kỹ thuật định giá tài sản trí tuệ chưa đủ chính xác, nên giá trị được đánh giá vẫn chưa có độ tin cậy cao. Ngoài ra, tài sản trí tuệ (đặc biệt là sáng chế) thường đòi hỏi kiến thức chuyên môn cao về một lĩnh vực công nghệ nhất định để có thể hiểu được một cách chính xác và khai thác một cách có hiệu quả, mà những người cho vay thường thiếu những kiến thức chuyên môn này.

Tuy nhiên, vì tài sản trí tuệ tạo ra ngày càng nhiều tiền nên cơ hội để chứng khoán hóa tài sản này ngày càng lớn hơn. Sự phát triển của thị trường đã và đang nâng cao số lượng và chất lượng thông tin cho cả người vay và người cho vay. Ví dụ, ngày càng có nhiều doanh nghiệp công nghệ sử dụng quyền sở hữu trí tuệ của mình như một nguồn tài sản chính và tạo ra nguồn thu nhập chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ sinh học và phần mềm. Tương tự, tổng doanh thu từ hợp đồng li-xăng cũng ngày càng tăng lên và nguồn phí thu được từ các hợp đồng li-xăng đang được sử dụng để quyết định giá trị của tài sản trí tuệ.

Một số quỹ đầu tư mạo hiểm của chính phủ cũng bắt đầu chấp nhận tài sản trí tuệ như là tài sản bảo lãnh cho các khoản vay.

Hường Hoàng