Né thuế từ Mỹ, doanh nghiệp pin mặt trời Trung Quốc rục rịch rời Việt Nam

Giảm sản lượng, sa thải công nhân vì Mỹ tăng thuế

Tác động dễ thấy nhất của mức thuế quan mới nhất từ Hoa Kỳ - lên tới hơn 300% đối với một số nhà sản xuất - là ở lĩnh vực pin năng lượng mặt trời của Việt Nam.

Trina Solar đã ngừng hoạt động 1 trong 2 nhà máy sản xuất pin mặt trời và tấm pin mặt trời.

Hồi tháng 8, phóng viên Reuters đã đến thăm một số khu công nghiệp ở Việt Nam do các công ty Trung Quốc sở hữu, bao gồm Longi và Trina Solar, và trao đổi với các công nhân.

Tại tỉnh Bắc Giang, hàng trăm công nhân tại một khu phức hợp nhà máy lớn do Longi Green Energy Technology sở hữu đã mất việc trong năm nay. Một công nhân cho biết, doanh nghiệp này chỉ sử dụng 1 trong 9 dây chuyền sản xuất tại khu công nghiệp.

Ở tỉnh Thái Nguyên, công ty Trina Solar đã ngừng hoạt động 1 trong 2 nhà máy sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời. Công ty Longi đã không trả lời đề nghị bình luận của Reuters. Mặc dù vậy, hồi tháng 6, doanh nghiệp này đã đình chỉ sản xuất tại một nhà máy pin mặt trời ở Việt Nam, nhưng không cung cấp thông tin chi tiết.

Trước đó vài tháng, Trina Solar thông báo một số cơ sở tại Việt Nam và Thái Lan sẽ ngừng hoạt động để bảo trì mà không nêu rõ tình hình cụ thể.

Dữ liệu nhập khẩu pin mặt trời của Hoa Kỳ cho thấy các lô hàng từ Việt Nam tăng gần 74% trong tháng 8/2024. Các nhà phân tích quy kết sự gia tăng này là do xuất khẩu trước để đón đầu mức thuế quan của Mỹ trong năm nay.

Các công ty sản xuất pin mặt trời Trung Quốc đã nhiều lần giảm sản lượng tại các trung tâm hiện có đồng thời xây dựng các nhà máy mới ở các quốc gia khác trong những năm gần đây. Sự dịch chuyển này cho phép họ tránh thuế quan và thống trị thị trường Mỹ cũng như toàn cầu, bất chấp nhiều đợt áp thuế của Hoa Kỳ trong hơn một thập kỷ qua.

Mặc dù các công ty Trung Quốc đã di dời các nhà máy sản xuất pin năng lượng mặt trời của họ trong nhiều năm, nhưng quy mô của việc chuyển dịch sang Indonesia và Lào gần đây chưa từng được báo cáo. "Việc di chuyển nhà máy không khó. Bạn chỉ cần thiết lập và bắt đầu lại. Thiết kế của các quy tắc thương mại khiến cho Mỹ thường đi sau một bước", William A. Reinsch, cựu quan chức thương mại trong chính quyền Bill Clinton và cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết.

Dịch chuyển sản xuất sang Indonesia, Lào

Lấy công ty Thornova Solar làm ví dụ, quan chức Indonesia, Beny Adi Purwanto cho biết, các công ty sản xuất pin năng lượng mặt trời Trung Quốc đang đổ xô sang đất nước vạn đảo vì mức thuế quan ưu đãi. Theo ông Thornova, nhà máy tại Indonesia có thể sản xuất 2,5 GW mô-đun năng lượng mặt trời và 2,5 GW tế bào năng lượng mặt trời cho thị trường Bắc Mỹ.

Các doanh nghiệp sản xuất pin năng lượng mặt trời của Trung Quốc đang đổ xô sang Lào và Indonesia.

Một nhà máy mô-đun và tế bào Trina mới với công suất 1 GW sẽ hoạt động đầy đủ vào cuối năm 2024 và tiếp tục mở rộng công suất. Ngoài ra, còn nhà máy mô-đun năng lượng mặt trời của Tập đoàn China Lesso, hiện có công suất sản xuất 2,4 GW, trong lúc New East Solar, có liên kết với Trung Quốc, cũng công bố một nhà máy tấm pin mặt trời và tế bào công suất 3,5 GW tại Indonesia vào năm ngoái.

Sự chuyển dịch sang sản xuất tại Indonesia diễn ra mạnh mẽ và đang tìm cách xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Theo dữ liệu Liên bang, xuất khẩu năng lượng mặt trời từ Indonesia sang Mỹ đã tăng gần gấp đôi lên 246 triệu đô la (Mỹ) trong 8 tháng đầu năm 2024.

Các công ty sản xuất pin năng lượng mặt trời Trung Quốc đầu tư xây dựng nhà máy tại Lào còn có Imperial Star Solar. Doanh nghiệp có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng phần lớn sản xuất tại Campuchia này mở một nhà máy tại Lào từ tháng 3, dự kiến đạt công suất 4 GW. Imperial Star Solar giải thích động thái đó giúp họ tránh được thuế quan của Mỹ. Trong khi đó, SolarSpace mở một nhà máy tế bào năng lượng mặt trời 5 GW ở đất nước triệu voi hồi tháng 9/2023.

Xuất khẩu những tấm pin năng lượng mặt trời từ Lào sang Mỹ là con số 0 trong 8 tháng đầu năm ngoái, nhưng đạt khoảng 48 triệu đô la trong 8 tháng đầu năm 2024. Các công ty Trung Quốc sẽ có ít nhất 20 GW công suất sản xuất tấm pin mặt trời hàng năm trên đất Mỹ trong năm tới, đủ để phục vụ khoảng một nửa thị trường Mỹ.

Trong 18 tháng qua, có 4 dự án sản xuất pin năng lượng mặt trời của Trung Quốc, hoặc liên quan đến Trung Quốc, bắt đầu hoạt động tại Indonesia và Lào, cùng 2 dự án khác đang được triển khai. Tổng công suất của các dự án này lên tới 22,9 gigawatt (GW) pin mặt trời. Hầu hết sản phẩm của các nhà máy này sẽ được bán tại Mỹ, thị trường năng lượng mặt trời lớn thứ hai thế giới sau Trung Quốc và mức giá trung bình cao hơn 40%.

Các công ty pin năng lượng mặt trời Trung Quốc cũng nhắm tới một số quốc gia khác, ví dụ như Saudi Arabia. Theo JinkoSolar - doanh nghiệp đặt trụ sở tại Thượng Hải, họ đã ký một thỏa thuận trị giá gần 1 tỷ đô la với các đối tác tại Saudi Arabia hồi tháng 7 năm ngoái để xây dựng một nhà máy tế bào và mô-đun năng lượng mặt trời mới công suất 10 GW.

(Nguồn Reuters)

Đức Bình