Trải nghiệm quy trình làm giấy Washi truyền thống ở Nhật Bản

https://dulich.petrotimes.vn/

Giấy ở phương Đông bắt nguồn từ Trung Quốc vào thế kỷ đầu tiên, và sau đó du nhập đến Nhật Bản vào khoảng thế kỷ thứ 7 (cụ thể là vào năm 610, dưới triều đại Asuka). Kể từ năm 800 (thời Nara), Nhật Bản trở nên thành thạo trong kỹ thuật làm giấy. Và như vậy, Nhật Bản bước vào thời đại công nghiệp. Máy móc tiên tiến của phương Tây dần thay thế các kỹ thuật sản xuất truyền thống, bao gồm cả kỹ thuật sản xuất giấy Washi thủ công, do đó, số hộ sản xuất Washi giảm từ hơn 1800 xuống chỉ còn hơn 400 vào năm 1983.

https://dulich.petrotimes.vn/

Tôi đã đến thăm xưởng làm Washi của anh Sato, một trong những nghệ nhân trẻ đã tốt nghiệp Đại học Tokyo, quyết định trở lại Seiyo để bảo tồn nghệ thuật làm giấy Washi truyền thống. Với sự quan tâm sâu sắc đến độ chính xác và một điều gì đó gần giống với sự tôn kính, anh đã kể cho chúng tôi nghe câu chuyện về những phiến giấy Washi khổng lồ được treo khắp nơi.

Để tạo ra Washi mỏng, dai và bền vững đòi hỏi kỹ năng, thời gian và nhiệt độ cực thấp. Cuộc trò chuyện với Sato khiến tôi nhớ đến một câu nói của nhà văn Nhật Bản Haruki Murakami trong cuốn tiểu thuyết Cây liễu mù - Người đàn bà đang ngủ “Hãy coi công việc của bạn là tình yêu, chứ không phải là một cuộc hôn nhân trục lợi”.

https://dulich.petrotimes.vn/

Nếu bạn muốn tìm hiểu về quy trình sản xuất giấy Washi, sẽ thật lý tưởng khi đến thăm các xưởng vào mùa đông, đặc biệt là từ tháng 12 đến tháng 3 vì nhiệt độ cao của mùa hè có thể ảnh hưởng đến độ kết dính tự nhiên của cây. Tạo ra Washi cần nhiều công sức như làm rượu Sake, và cần rất nhiều nước. Tương tự, đối với rượu Sake, nước càng tinh khiết thì chất lượng giấy càng cao. Nếu sử dụng nước đục, màu sắc của giấy sẽ khó tránh khỏi thay đổi theo thời gian. Vì vậy, hầu hết các xưởng Washi đều được đặt ở những khu vực xa trung tâm đô thị bị ô nhiễm, thay vào đó là gần nguồn nước tự nhiên ở các vùng miền núi.

https://dulich.petrotimes.vn/

Trong giai đoạn đầu tiên của quá trình làm Washi, Suketa (một loại khuôn được tạo thành bởi một lưới lưới mịn) được nhúng vào dung dịch nước, sợi libe và nori (một chất làm rắn tự nhiên). Khuôn được nhúng vào dung dịch, lấy lên, dàn đều dung dịch xung quanh khuôn; sau đó lặp lại liên tục để các sợi giấy đan vào nhau thật chặt, đóng thành lớp mỏng trên bề mặt khuôn. Sau khi giấy Washi được hình thành, nó sẽ được lấy ra khỏi khuôn, sấy khô, ép và sấy khô thêm một lần nữa. Đôi khi người ta thêm sợi gai dầu, tơ chuối, lông đuôi ngựa, lá bạc, hoặc lá vàng để tạo ra các loại Washi khác nhau.

https://dulich.petrotimes.vn/

Được làm bằng sợi thực vật thay vì dùng bột giấy như phương Tây, tuổi thọ của Washi có thể lên đến cả nghìn năm. Dần dần, Washi thậm chí còn được sử dụng để may, làm áo giáp và làm nguyên liệu để tạo ra bộ trang phục trang trí công phu nổi tiếng của Nhật Bản và kimono.

Nihonga, một dạng tranh cổ xưa của Nhật Bản, theo truyền thống được thực hiện trên giấy Washi, với các hiện vật tồn tại ngày nay có niên đại hơn 1.000 năm, nhưng chúng vẫn giữ được màu vàng nhạt ban đầu mà không bị ố vàng theo thời gian. Washi cũng được sử dụng trong nghệ thuật gấp giấy Origami, búp bê giấy, nghệ thuật chạm khắc và chạm nổi. Nếu ai đó tình cờ biết nhiều về các bức tranh phương Tây, và đặc biệt là các tác phẩm của Rembrandt, họ có thể nhận thấy rằng Washi cũng xuất hiện trong các tác phẩm của bậc thầy người Hà Lan trong khoảng thời gian 1647-1665.

https://dulich.petrotimes.vn/

Có rất nhiều loại giấy Washi, nhưng hầu hết chúng đều được làm từ vỏ của một trong ba loại cây của Nhật Bản: Kozo, Mitsumata hoặc Gampi. Giấy làm bằng Gampi là loại Washi đắt tiền nhất nhờ vẻ ngoài sáng bóng và nét tinh tế tự nhiên của nó. Trong quá khứ, nó chỉ được sử dụng bởi giới tăng lữ và quý tộc. Washi làm bằng Mitsumata nên tương đối mềm và dẻo dai, vì vậy nó cũng tượng trưng cho sự nữ tính, trong khi Kozo tượng trưng cho sự bảo vệ vì độ dày và chắc chắn của nó. Ngoài ra, giấy làm bằng Mitsumata và Kozo có thể được sử dụng để thay đổi màu sắc của ánh sáng do nguồn sáng cung cấp cho các sợi trong mờ của nó. Đây là một đặc điểm riêng của giấy ở phương Đông.

https://dulich.petrotimes.vn/

Ngày nay, người Nhật vẫn sử dụng giấy Washi cho khung cửa trượt shoji, nhưng không chỉ là cách để kết nối với thiên nhiên, mà đơn giản là do giấy có độ bền cao. Những nghệ sĩ trẻ như Sato cũng áp dụng những kỹ thuật mới để biến giấy Washi trở thành vật liệu thiết kế nội thất độc đáo, với nhiều loại hoa văn và kiểu dáng bắt mắt.

https://dulich.petrotimes.vn/

Trải qua những thăng trầm trong suốt lịch sử, giấy Washi vẫn là một tác phẩm được làm thủ công tỉ mỉ của nền văn hóa Nhật Bản mà các nghệ nhân đã “phù hộ” cho việc lựa chọn thảm thực vật, nước và môi trường xung quanh. Do đó, giấy Washi đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền văn hóa và truyền thống lâu đời của Nhật Bản cũng như hình ảnh biểu tượng được du khách quốc tế công nhận và khẳng định, có lẽ rõ ràng hơn bất cứ điều gì khác: “Chào mừng đến với Nhật Bản”.

https://dulich.petrotimes.vn/

Thu Hường